- 8 maart 2021
- Door: Gastauteur
- Achtergrondinformatie
Met tranen in mijn ogen heb ik Flirt gelezen. De rouwende Laura krijgt aandacht van Jean-Paul en gaat vreemd. Wanneer haar echtgenoot Johan hen op een dag betrap stort zijn leven in. En haar leven ook. Hoe moet je verder na dit verraad? Hoe vind je elkaar weer? Kun je vergeten en vergeven? Is er een weg uit deze wanhoop?
Vanuit in mijn ervaring als relatietherapeut weet ik dat het kan, maar zie ik ook vaak hoe mensen in de valkuil van ‘te snel vergeven’ stappen.
Als er vergeving is, kan er genezing zijn (?)
Omstanders reageren vaak hard als ze horen dat iemand is vreemdgegaan.
‘Dat pik je toch niet. Ik zou haar meteen op straat zetten.’
De realiteit is anders. Veel stellen kiezen voor een route van herstel en genezing en uiteindelijk vergeving. Een bekend christelijk lied stelt: Als er vergeving is, kan er genezing zijn…
Maar is dat zo?
Te snel vergeven
Wanneer iemand ontrouw is geweest en de ander veel pijn heeft gedaan, wordt vaak de vraag gesteld: ‘Wil je mij vergeven?’
Vaak wordt deze vraag al heel snel gesteld en ook met ja beantwoord, zeker door mensen die vergeven als een opdracht zien. Het verdrietige is dat ik in de praktijk zie dat mensen door die snelle vergeving in de problemen komen. Hun pijn gaat minder snel weg dan gehoopt, of opeens groeit er weer twijfel aan de geschonken vergeving.
Iemand zei ooit tegen mij:
‘De ene dag kon ik me heel goed in hem verplaatsen en voelde ik me heel vergevingsgezind, de volgende dag voelde ik toch weer boosheid over hetzelfde. Zolang dat naast elkaar mag bestaan kom ik uiteindelijk misschien bij oprechte vergeving, denk ik.’
Het kan ook zijn dat vergeving wordt gebruikt om elk gesprek dat volgt te torpederen: ‘Je had me toch vergeven?’
Hoe dan ook: een te snelle vergeving gaat bijna altijd voorbij aan de schade die door het ontrouw is ontstaan.
Wraak nemen of vergeven?
Desmond en Mpho Tutu schreven samen een boek over vergeving. Beiden groeiden op in Zuid-Afrika ten tijde van de apartheid. Zij maakten misdaden tegen de menselijkheid mee en hadden alle recht op vergelding. Toch kozen zij voor een andere weg: de weg van vergeving. Juist daardoor vielen mannen als Tutu en Mandela op!
De Tutu’s beschrijven in hun boek twee wegen. De weg van vergelding en de weg van vergeving. De vergeldingscyclus is heel herkenbaar. Je wordt gekwetst, ervaart pijn en kiest er dan voor om wraak te namen en het de ander betaald te zetten.
Het gevolg? Van slachtoffer wordt je zomaar dader.
Wraak nemen op je partner die overspel pleegde
Ooit werkte ik met een stel waarbij zij hem bedrogen had met een collega. Het maakte hem zo woedend dat zij daarna werkelijk niets meer goed kon doen.
Ook was er eens een vrouw die na het overspel van haar man hem seksueel verleidde om hem daarna steeds af te wijzen.
Bedrogen zijn geeft macht. Macht om te straffen, macht om de ander te vernederen en te laten boeten. Het gevolg is dat je (beiden!) niet herstelt. Vergelding en woede houden je weg van persoonlijke genezing.
De weg van vergeving
Een alternatief is de weg van vergeving. Ondanks dat je gekwetst bent, maak je de keuze om te helen. Deze weg van vergeving bestaat volgens de Tutu’s uit vier stappen:
- Je verhaal vertellen
- Je pijn benoemen
- Vergeving schenken
- De relatie vernieuwen of loslaten
Een weg suggereert dat het tijd nodig heeft. Vergeven is een proces dat begint met je verhaal vertellen en je pijn benoemen. Die twee zijn fundamenteel. Het verhaal moet herhaaldelijk verteld en gehoord, en de pijn benoemd worden. Pas daarna kun je vergeving schenken.
De Tutu’s noemen vergeven ‘je gedeelde menselijkheid erkennen’. Daarmee bedoelen zij dat je erkent dat jij ook een mens bent die onder bepaalde omstandigheden onrecht aan anderen kunt en zult aandoen.
Vergeven is een actief herstelproces – een (soms lange) weg
‘Wil je me vergeven?’
Op die vraag kun je ja zeggen als het betekent dat je bereid bent de weg van vergeving te lopen, je verhaal te vertellen en je pijn te benoemen. Vergeven is niet iets wat je één keer doet en daarna gaat er zand over.
Vergeven is een actief herstelproces waarin je stap voor stap je verhaal vertelt en de pijn doorleeft. Dus wil je me vergeven kun je beantwoorden met: ‘Ja, die weg wil ik bewandelen!’
Hoe mooi is het als je dat proces samen kunt doorlopen? Samen de weg van vergeving bewandelen betekent niet dat je het er een keertje over hebt, maar door al pratend en pijn delend op weg te gaan naar de woorden: ‘Ik vergeef jou echt!’
De vraag ‘Wil je me vergeven?’ betekent eigenlijk dat je tegen je partner zegt: ‘Ik wil jouw verhaal horen, jouw pijn delen en er niet voor weg lopen!’
Wanneer jouw tranen de tranen van de ander worden en jouw pijn jullie pijn, dan ontstaat genezing.
Hoe kan ik verder leven?
Hoe moet ik verder gaan?
Kan ik ooit vergeven, wat mij is aangedaan?
…
Maar als er vergeving is,
kan er genezing zijn
van de pijn en het verdriet diep van binnen
Opwekking 629
Als er vergeving is, kan er genezing zijn…
Als er genezing is kan er vergeving zijn…
Ferdinand Bijzet, relatietherapeut en bedenker van de methode SAMEN